Học Làm Cha Mẹ Tích Cực: Kết Nối, Đồng Cảm và Phát Triển Trẻ Toàn Diện

Làm cha mẹ tích cực là cách nhiều gia đình lựa chọn để xây dựng mối quan hệ ấm áp, tôn trọng và cân bằng với trẻ. Mỗi trẻ đều có nền văn hóa, tính cách và trải nghiệm riêng, nên quá trình đồng hành thường linh hoạt chứ không có một khuôn mẫu cố định. Điểm chung nằm ở việc tạo cho trẻ không gian để phát triển sự tự tin, khả năng tự chủ, tinh thần trách nhiệm và sự tò mò.

Khi cảm thấy được thấu hiểu và tôn trọng, trẻ dễ dàng diễn đạt cảm xúc, giao tiếp tự nhiên và quan sát cảm xúc của người khác. Đây là cách tiếp cận đặt sự kết nối lên hàng đầu, thay vì kiểm soát hay áp đặt.

Dựa trên tinh thần của làm cha mẹ tích cực, dưới đây là những gợi ý nhẹ nhàng có thể giúp gia đình xây dựng sự gắn kết tự nhiên mỗi ngày. Những điều này không phải là danh sách cố định, mà là nguồn cảm hứng để mỗi gia đình điều chỉnh cho phù hợp với văn hóa, thói quen và tính cách của trẻ.

Đọc thêm: Tìm Hiểu Vai Trò Của Gia Đình Với Trẻ Em Trong Hành Trình Lớn Khôn

1. Đồng cảm với trẻ

Mỗi cảm xúc của trẻ thường gắn với một nhu cầu nào đó. Khi người lớn nhận ra điều này và phản hồi bằng sự thấu hiểu, trẻ có xu hướng bình tĩnh hơn và dễ diễn đạt mong muốn bằng từ ngữ. Sự đồng cảm không chỉ giúp trẻ cảm thấy được lắng nghe, mà còn góp phần nuôi dưỡng khả năng dùng ngôn ngữ để bày tỏ suy nghĩ.

2. Thật sự tập trung khi trò chuyện với trẻ 

Khi trẻ muốn chia sẻ, điều trẻ cần nhất thường là sự chú ý thật sự. Bạn có thể:

• nhìn trẻ bằng ánh mắt lắng nghe
• đặt điện thoại xuống hoặc tạm ngừng công việc
• nói những câu gợi mở như: “Con cảm thấy thế nào khi…?”

Khi trẻ cảm nhận được sự hiện diện của cha mẹ, trẻ dễ mở lòng hơn và xem gia đình là nơi an toàn để bày tỏ cảm xúc.

3. Dành thời gian chất lượng cùng nhau

Mỗi gia đình có lịch trình khác nhau, nhưng chỉ cần 10 đến 15 phút chất lượng mỗi ngày cũng giúp trẻ cảm thấy mình quan trọng. Bạn có thể:

• đọc sách cùng con
• cùng nấu một món ăn đơn giản
• chơi một trò chơi nhỏ
• cùng dọn một góc nhà

Thời gian chất lượng không cần quá nhiều, quan trọng là sự gần gũi và vui vẻ.

4. Lắng nghe cảm xúc và gọi tên cảm xúc giúp trẻ

Trẻ nhỏ có thể chưa biết cách diễn đạt điều mình đang trải qua, nên cha mẹ có thể hỗ trợ bằng cách gợi ý những từ ngữ nhẹ nhàng:

• “Có phải con đang buồn vì đồ chơi bị hỏng không?”
• “Mẹ thấy con có vẻ hơi khó chịu, con muốn ôm mẹ một chút không?”

Khi cảm xúc được tôn trọng, trẻ sẽ cảm thấy dễ chịu và tin tưởng hơn vào mối quan hệ với cha mẹ.

5. Gợi mở thay vì yêu cầu

Trẻ thường hợp tác dễ dàng hơn khi được mời gọi tham gia thay vì bị yêu cầu trực tiếp. Những câu hỏi gợi mở giúp trẻ suy nghĩ độc lập và cảm thấy mình có vai trò:

• “Con nghĩ mình nên làm gì để phòng gọn hơn?”
• “Theo con, nên làm sao để em không bị đau?”

Cách này giúp trẻ phát triển tư duy, đồng thời tăng sự kết nối vì trẻ cảm thấy được nhìn nhận.

6. Duy trì các ranh giới nhẹ nhàng và ổn định

Trẻ cảm thấy an toàn hơn khi biết điều gì phù hợp trong gia đình. Khi nhắc lại các nguyên tắc, bạn có thể diễn đạt theo hướng tích cực:

• “Trên ghế sofa, chúng ta ngồi để tránh bị té.”
• “Khi muốn nói, con giơ tay để mọi người nghe con rõ hơn.”

Ngôn ngữ tích cực giúp trẻ dễ tiếp nhận và hợp tác.

7. Khuyến khích trẻ sửa lỗi một cách tự nhiên

Mắc lỗi là một phần bình thường trong quá trình lớn lên. Thay vì tránh trẻ, cha mẹ có thể:

• cùng trẻ quan sát chuyện gì đã xảy ra
• gợi ý bước tiếp theo
• động viên trẻ tự làm phần phù hợp với khả năng

Ví dụ: “Sữa bị đổ rồi. Con nghĩ mình nên làm gì tiếp theo?”

Điều này giúp trẻ hình thành thói quen chịu trách nhiệm mà không cảm thấy áp lực.

8. Khen ngợi cụ thể những hành động tích cực

Khen ngợi cụ thể giúp trẻ biết mình đang làm tốt ở điểm nào:

• “Con đã biết xếp lại áo quần, mẹ thấy con rất cẩn thận.”
• “Con đã chờ đến lượt, điều đó khiến mọi người cảm thấy dễ chịu hơn.”

Những lời khen như vậy giúp trẻ phát triển sự tự tin và động lực nội tại.

9. Cho trẻ quyền được mắc lỗi

Không ai hoàn hảo, kể cả trẻ nhỏ lẫn cha mẹ. Khi trẻ mắc lỗi, bạn có thể xem đó là cơ hội để trẻ học về cảm xúc, cách giải quyết vấn đề và cách làm lại từ đầu.

Và nếu bạn cũng có lúc mất bình tĩnh, việc xin lỗi giúp trẻ hiểu rằng ai cũng có thể mắc lỗi và điều đó không sao cả.

10. Trở thành tấm gương về sự bình tĩnh và tôn trọng

Trẻ ghi nhớ rất nhanh những gì chúng quan sát hằng ngày. Khi cha mẹ giao tiếp tôn trọng, bình tĩnh và linh hoạt, trẻ sẽ tiếp nhận những giá trị đó một cách tự nhiên.

Nuôi con tích cực là một hành trình đồng hành, nơi cha mẹ và trẻ cùng học hỏi, thấu hiểu và phát triển. Dưới đây là những nguyên tắc cơ bản giúp cha mẹ tạo ra môi trường an toàn, ấm áp và khuyến khích trẻ tự tin, hợp tác và tự điều chỉnh hành vi.

• Làm cha mẹ tích cực là hành trình đồng hành cùng con theo thời gian. Hãy đặt mình vào vị trí của đứa trẻ để hiểu hơn về chúng.
• Mỗi trẻ có nền tảng, tính cách và trải nghiệm riêng, nên cách áp dụng ở mỗi gia đình cần linh hoạt.
• Tạo môi trường an toàn và ổn định giúp trẻ cảm thấy yên tâm, từ đó dễ mở lòng chia sẻ cảm xúc.
• Lắng nghe chủ động và tôn trọng ranh giới của trẻ, để trẻ diễn đạt suy nghĩ trọn vẹn và cảm thấy được thấu hiểu.
• Gợi mở các lựa chọn phù hợp với lứa tuổi, như chọn quần áo hay chọn món ăn trong phạm vi bạn chuẩn bị, giúp trẻ cảm thấy mình có tiếng nói và trách nhiệm.
• Đặt kỳ vọng phù hợp dựa trên từng giai đoạn phát triển và nền tảng văn hóa, tránh tạo áp lực hoặc so sánh không cần thiết.

Làm cha mẹ tích cực không chỉ ảnh hưởng đến cách trẻ học cách quản lý cảm xúc, phát triển tư duy và hình thành các giá trị cá nhân, mà còn tác động đến cách trẻ trải nghiệm môi trường xung quanh. Khi trẻ được nuôi dưỡng trong một gia đình ấm áp, tôn trọng và thấu hiểu, những thói quen tích cực này sẽ phát huy hiệu quả nhất nếu đi kèm với một môi trường học tập phù hợp.

Chọn đúng môi trường học tập giúp trẻ tiếp tục phát triển các kỹ năng và giá trị mà cha mẹ tích cực đã hình thành:

• Trẻ được khuyến khích tư duy độc lập và chủ động.

• Trẻ học cách giao tiếp tôn trọng, hợp tác và đồng cảm với bạn bè và giáo viên.

• Trẻ trải nghiệm môi trường ấm áp, an toàn, nơi sự sáng tạo và khám phá được trân trọng.

Tại La Petite Ecole Hồ Chí Minh, chúng tôi xây dựng môi trường học quốc tế với tinh thần đồng hành, khuyến khích trẻ phát triển toàn diện cả về ngôn ngữ, cảm xúc, xã hội và kỹ năng nhận thức. Khi kết hợp giữa cha mẹ tích cực và một môi trường học tập phù hợp, trẻ sẽ có nền tảng vững chắc để trở thành những cá nhân tự tin, chủ động và hạnh phúc trong hành trình học tập và trưởng thành.

Hãy liên hệ với La Petite Ecole Hồ Chí Minh để tìm hiểu cách chúng tôi đồng hành cùng gia đình, giúp trẻ thừa hưởng những giá trị tích cực từ cả cha mẹ và môi trường học tập.

• Số điện thoại: 028 3519 1521
• Email: contact@lpehochiminh.com
• Địa chỉ: 172 – 180, Nguyễn Văn Hưởng, An Khánh, Hồ Chí Minh